MARDİNDE BİR OTOMOBİL HİKAYESİ

Mardin’in Otomobilleri Amerika Birleşik Devletleri’nden ve Avrupa’dan ithal edilen otomobiller, 1950’li yıllardan itibaren, başta büyük kentler olmak üzere Türkiye genelinde alıcı buldu. Mardin’e ulaşan ilk ithal araba markalarından biri, Michigan’da üretilen Kaiser-Frazer idi. Ancak Mardin’in bozuk, toprak yolları, altı yere yakın olan bu otomobille aşılacak gibi değildi. Chevrolet ve Ford marka otomobiller, kısa süre sonra Kaiser-Frazerların yerini aldı. Amerika Birleşik Devletleri’nden gelen yük gemileri, otomobilleri İskenderun Limanı’nda sahipleriyle buluşturuyordu. Başta Adana, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin olmak üzere, Güneydoğu illeri ile Ortadoğu toprakları, Suriye, Irak ve İran için dünyaya açılan kapı, İskenderun Limanı idi. Yahya Muin Özyardımcı ve Chevrolet Deluxe Yahya Muin, 1913’te Mardin’de dünyaya geldi. Mardin’de “yardım eden” anlamına gelen Muin lakabı ile tanınan ailesi, soyadı kanunu ile birlikte Özyardımcı soyadını aldı. Yahya Muin, 1930’lardan itibaren, kardeşi Salih’le birlikte, Ford, Mercury, DeSoto marka Amerikan otomobillerini, kamyon ve otobüslerini Mardin’e getirdi, alım satımını yaptı. Yahya Bey, taksi olarak çalıştıracağı, Chevrolet kataloğundan seçtiği, kiremit renkli otomobilini İskenderun Limanı’ndan teslim aldı. Aylardır beklediği Chevrolet otomobilini, limandan kendisi teslim alabilmek için bir aya yakın İskenderun’da kaldı ve geminin varışını bekledi. Aynı gemiden, Mardin’e gelmek üzere 12 Chevrolet inmişti. Rengârenk Chevrolet araçlar, konvoy halinde Mardin’e ulaştı. Genel anlatıya göre, o günlerde bir Amerikan arabasına ödenen 11.000-12.000 TL ile, Mardin’de iki katlı bir konak satın almak mümkündü. Otomobilin simgesi olan kiremit rengi hiç değişmedi. Aracın ilk plakası MARDİN T- 00318 idi. Yahya Özyardımcı, ekmek kapısı olan otomobili sayesinde 9 evladını yetiştirdi, en iyi okullarda okuttu.Yahya Muin’in 2007’deki vefatının ardından çocuklarının Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi – Dilek Sabancı Sanat Galerisi’ne bağışladığı otomobil, hikâyesinin anlatıldığı panolar ve özel hazırlanan bir belgeselle birlikte 25 Aralık 2019’dan itibaren izleyicilerle buluştu.Chevrolet’nin Misafirleri Yahya Muin’in müşterileri Mardin’in çok kültürlü yerli halkı ve Mardin’e gelen siyasetçiler, bürokratlar, hakimlerdi. Mardin’deki din adamları, milletvekilleri, köy ağaları, güvenilir kişiliğiyle tanınan Yahya Muin ile seyahat etmeyi tercih ederlerdi. Yahya Muin’in müşterilerinden biri de Mardin Metropoliti Hanna Dolabani idi. Otomobil, Mardin’deki düğünlerin de gelin arabasıydı. Mardin’de adli keşif gezileri de Yahya Muin’in otomobiliyle yapılırdı. Aralarında İsmet İnönü, Celal Bayar, Hasan Âli Yücel de olan, Türkiye siyasi tarihinin önemli isimleri de Mardin’i ziyaret etmişti. 1950’de Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ı Mardin’e gelişinde karşılayan araç konvoyunun başını çeken de Yahya Muin’in sahibi olduğu taksilerden biriydi.Chevrolet’nin Geçtiği Yollar Taksi olarak çalışan otomobillerin güzergahı Mardin ile sınırlı değildi. Mardin’in komşu illerine de yolcu taşınırdı. Mardin’e gelen veya Mardin dışına seyahat edecek yolcular, Diyarbakır Garı ve Diyarbakır Havalimanı’na giderdi. Mardin’de, Bağdat demiryolunun da bir parçası olan, Nusaybin ve Şenyurt istasyonları olsa da bu istasyonlar yolcu taşımacılığı için değil, posta ekspresi olarak kullanılan hatlardı. Trenle seyahat edenler de Mardin’e en yakın gar olan Diyarbakır Garı’nı kullanırdı. Yahya Muin’in taksisi de bu güzergahlara yolcu taşırdı.

Sergi Fotoğrafları